بخش اول: سورهي اسراء
اشاره
توحید گرایی و معادباوري اعجاز قرآن و معارج پیامبر صلی الله علیه و آله حکمتهاي وحیانی تفسیر قرآن مهر جلد دوازدهم، ص:
23
صفحه 9 از 127
اول: سیماي سورهي اسراء
اشاره
سیماي سورهي اسراء بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ به نام خداي گستردهمهر مهرورز شمارگان: سورهي اسراء داراي 111 آیه، 1533
کلمه و 6460 حرف است. نزول: این سوره در سال یازدهم بعثت، یک سال و دو ماه قبل از هجرت در مکه بر پیامبر اسلام صلی الله
علیه و آله فرود آمد و چهل و نهمین سوره در ترتیب نزول (بعد از سورهي قصص و قبل از سورهي یونس) و هفدهمین سوره در
از آن جهت که در آیهي « اسراء » .« سُبحان » و « بنی اسرائیل » ،« اسراء » : ترتیب کنونی قرآن است. نامها: نامهاي این سوره عبارتاند از
از آن جهت که در « بنی اسرائیل » اول آن اشارهاي به سیر شبانهي پیامبر صلی الله علیه و آله به مسجد الاقصی و معراج شده است و
این سوره از فرزندان اسرائیل (یهودیان) و فسادهاي آنان در زمین و کیفر الهی آنان سخن گفته شده است.
فضایل
در مورد فضیلت این سوره از امام صادق علیه السلام روایت شده که هر کس سورهي اسراء را در هر شب جمعه بخواند، امام زمان
البته این ثواب مخصوص کسی است که با خواندن آیات آن، عواطفش تفسیر «1» . علیه السلام را قبل از مرگ درك خواهد کرد
قرآن مهر جلد دوازدهم، ص: 24 تحریک شود، و به آنها عمل نماید؛ مثلًا محبت بیشتري نسبت به پدر و مادر احساس کند.
ویژگیها: این سوره با آن که مکی است، برخی مشخصات سورههاي مدنی را دارد؛ آیات آن نسبتاً طولانی است، چرا که در اواخر
اقامت پیامبر صلی الله علیه و آله در مکه نازل شده و نوعی زمینه براي سورههاي مدنی به شمار میآید. این سوره با تسبیح خدا آغاز
و با حمد و تکبیر او پایان میپذیرد و آیهي 107 این سوره یک سجدهي مستحب دارد.
اهداف
هدفهاي اساسی این سوره عبارتاند از: 1. توجه به وحدانیت خدا؛ 2. طرح مسائلی از معاد و یادآوري آن؛ 3. اثبات نبوت و دفاع
از آن به وسیلهي ذکر معجزات؛ 4. توجه به اعجاز قرآن و معراج پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله؛ 5. بیان برخی احکام و دستورات
اخلاقی.
مطالب
در این سوره مطالب عمدهي زیر به چشم میخورد: الف) عقاید: 1. اشارهاي به دلایل خداشناسی و وحدانیت او (در آیات 40 و
3. بحث اعجاز قرآن و ناتوانی مخالفان در مقابله با آن (در آیهي ؛( 14 و 71 ، 2. مسألهي معاد و نامهي اعمال (در آیات 13 ؛(111
4. برخی دلایل و مطالب دربارهي نبوت؛ از جمله معراج و اعجاز قرآن. ب) اخلاق: 1. حقشناسی از پدر و مادر (در آیات 23 ؛(88
24 و ...)؛ تفسیر ، 3. وسوسههاي شیطان و راههاي نفوذ او (در آیات 23 ؛( 2. سرزنش تکبّر و خود برتربینی (در آیهي 37 ؛( و 24
4. اخلاق در خانواده و اجتماع (در آیهي 53 ). ج) احکام: 1. دستور نماز و اشارهاي به اوقات آن قرآن مهر جلد دوازدهم، ص: 25
.4 ؛( 3. ممنوعیت اسراف و تبذیر (در آیهي 27 ؛( 2. دستور نماز شب به پیامبر صلی الله علیه و آله (در آیهي 79 ؛( (در آیهي 78
7. ممنوعیت ؛( 6. ممنوعیت کم فروشی (در آیهي 35 ؛( 5. ممنوعیت خوردن مال یتیم؛ (در آیهي 34 ؛( ممنوعیت زنا (در آیهي 32
8. وفاي به عهد (در آیهي 34 )؛ د) داستانها: 1. جریان معراج پیامبر صلی الله علیه و ؛( خونریزي و فرزندکشی (در آیات 31 و 33
4. داستان سجدهي ملائکه ؛(104 - 3. داستان موسی (در آیات 101 ؛( 2. سرگذشت بنی اسرائیل (در آیهي 4 ؛( آله (در آیهي 1
صفحه 10 از 127
6. اشارهاي به داستان قوم ؛( 5. اشارهاي به داستان حضرت نوح (در آیات 3 و 17 ؛( براي آدم و امتناع ابلیس از آن (در آیهي 61
2. تأثیر قرآن در درمان ؛( ثمود (در آیهي 59 ). ه) مطالب فرعی: 1. شخصیت انسان و برتري او بر سایر مخلوقات (در آیهي 70
4. ردّ بتپرستی مشرکین و ؛( 3. تسبیح همهي موجودات براي خدا (در آیهي 44 ؛( بیماريهاي اخلاقی و اجتماعی (در آیهي 82
5. بیان سازش نکردن پیامبر با مشرکان؛ 6. تذکر دو بار فساد بنی ؛(43 - تنزیه خدا از شریک و فرزند و یار و یاور (در آیات 40
.8 ؛( 7. اشارهاي به حساب و عدد و منشأ آنها (در آیهي 12 اسرائیل در زمین (در آیهي 4)؛ تفسیر قرآن مهر جلد دوازدهم، ص: 26
دستور به پیامبر صلی الله علیه و آله در مورد دادن حقّ خویشان که منشأ جریانِ بخشیدن فدك به حضرت زهرا علیها السلام شد (در
10 . اشارهاي به خواب پیامبر صلی الله علیه و آله و شجرهي ؛(39 - 9. بیان پارهاي از دستورات حکمتآمیز (در آیات 7 ؛( آیهي 26
11 . اشارهاي به مسألهي روح (در آیهي 85 ). *** تفسیر قرآن مهر جلد دوازدهم، ص: 27 ؛( ملعونه (در آیهي 60
دوم:مجتواي